III Conditional - trzeci tryb warunkowy
Przeczytaj wykład i przejdź do wykonania ćwiczenia. Jego celem jest nie tyle samo testowanie Twojej wiedzy, co uzmysłowienie
i poukładanie kilku ważnych zagadnień, z którymi bywają problemy na początku nauki.
Po jego wykonaniu
wciśnij przycisk "Wyślij". Zawsze możesz dołączyć do ćwiczenia swój komentarz, żebym mógł Ci lepiej pomóc. Wypełnione ćwiczenie zostanie
przesłane do mnie. Po jego sprawdzeniu prześlę Ci wynik oraz indywidualną pomoc - jeśli oczywiście będzie to wymagane!
Nie zapomnij
tylko podać poprawnego adresu e-mail, na który mam odpisać. Czas odpowiedzi może być różny i zależny od ilości przesłanych mi testów oraz
innych obowiązków. Postaram się jednak odpisać jak najszybciej!
UWAGA! Jeśli przesłane ćwiczenie nie zawiera wypełnionego pola e-mail, nie zostanie ono sprawdzone! Odpowiedzi udzielam indywidualnie
mailem, żeby pomóc konkretnym osobom z ich problemami. Najczęściej nie ma czasu na taką pomoc podczas zajęć lub przerw, więc staraj się pamiętać o
wypełnieniu odpowiedniego pola, bo mogę pomóc tylko mając wyniki przed sobą i tylko mając na to czas. No, chyba że jesteś facetem i masz mail
w stylu słodki.prosiaczek@buziaczki.pl... Zrozumiem wahanie... ;) Ale zawsze możesz szybko założyć bardziej konwencjonalne konto pocztowe i
wysłać mi ćwiczenie poprawnie! Zapraszam!
Pokaż zagadnienia
Ukryj zagadnienia
• Czas Past Simple - kompromitujące fakty
• Czas Present Perfect i trzecia forma czasownika (past participle) - z czym to się je?
• Past Simple vs. Present Perfect - kto wygra starcie tytanów?
• Come & go, bring & take, been & gone - myślę, więc jestem... tylko gdzie?
• Dla niezdecydowanych - 2 tryby warunkowe w cenie jednego!
• Past Continuous - piękny w swej prostocie!
• Nie taki Past Perfect straszny...
• Wasza ulubiona strona bierna ;)
• Mowa zależna - znaczy się co - cenzura?!
• Co by było gdyby mój dziadek zabił Hitlera w 1939? Trzeci tryb warunkowy by był!
Pod wykładem znajdują się ćwiczenia. Jeśli wiesz jak powinna wyglądać konstrukcja trzeciego trybu warunkowego oraz inne detale i chcesz się sprawdzić, pomiń
mini-wykład i przejdź do samych
ćwiczeń.
Zagadnienie III trybu warunkowego w podstawach nie jest zbyt skomplikowane i długie. Jednak, gdy zagłębiamy
się we wszystkie możliwości, jakie mogą nas spotkać podczas jego używania, temat zaczyna się rozrastać. By ułatwić nawigację, zamieszczam pod
spodem skróty do wszystkich sekcji:
• Podstawowe wyjaśnienie i konstrukcja
• Użycie formy Continuous w III Conditionalu
• Czasowniki modalne
• Na skróty
Po co nam tryby warunkowe, to już sobie wyjaśniliśmy w zagadnieniu Dla niezdecydowanych - 2 tryby
warunkowe w cenie jednego! Trzeci tryb warunkowy służy również do snucia przypuszczeń, ale dla rzeczy, które odbyły się już lub nie
odbyły w ogóle w przeszłości. Innymi słowy - co by się wówczas w przeszłości stało, gdyby nastąpiło jakieś wydarzenie, ale w
rzeczywistości historia potoczyła się inaczej.
Popatrzmy na takie polskie zdania warunkowe:
1. Gdyby mój dziadek poszedł na wojnę, to by zginął.
2. Gdyby mój dziadek walczył w drugiej wojnie światowej, to by zginął.
W języku polskim można obydwa zdania zastosować do przeszłości, a dodatkowo zdanie nr 1 - do teraźniejszości i przyszłości, bo nie wiemy
o jaką wojnę chodzi. Bez sprecyzowania daty lub innego określenia czasu wszystko będzie zależało od kontekstu rozmowy i wypowiedź w pewnych
sytuacjach może być nie do końca zrozumiała.
W angielskim, jak to miało miejsce w przypadku I oraz II trybu warunkowego, III tryb warunkowy ma specjalną konstrukcję, która
odróżnia go od pozostałych trybów i to bardzo konkretnie.
Przyjrzyjmy się trzem zdaniom dla porównania tych trybów:
1. If I see you I will give you a present.
2. If I saw you I would give you a present.
3. If I had seen you I would have given you a present.
W pierwszym zdaniu cała sytuacja jest niemalże pewna i zdarzy się w przyszłości.
W drugim mamy do czynienia z domysłami, z "gdybaniem" co by było,
gdyby mówiący spotkał się z rozmówcą, ale zdanie tak skonstruowane (w II Conditionalu) oznacza nikłe lub żadne prawdopodobieństwo, że warunek
spotkania - przyjazd mówiącego - w ogóle się wydarzy.
W trzecim zdaniu rozmówcy się nie spotkali i dlatego teraz rozmawiają o tym, co by było, gdyby jednak wówczas do spotkania doszło.
Zdanie w III Conditionalu wygląda na najbardziej skomplikowane i trudne do zapamiętania konstrukcyjnie, ale niekoniecznie tak jest!
Popatrzmy najpierw na to, jak wyglądają 3 formy czasowników w angielskim i dostrzeżemy sporą część podpowiedzi co do budowy wszystkich 3 trybów:
present past past participle
see saw seen
Pierwszej formy czasownika używamy do czasów teraźniejszych (w tym czasów Continuous, nie tylko teraźniejszych, ale będących w trakcie trwania
w przeszłości). Jako że w angielskim nie używa się dwóch czasów przyszłych w jednym zdaniu, to jeden z nich
zastępujemy najbliższym czasowi przyszłemu
czasownikiem w formie teraźniejszej. I stąd pierwszą formę "present"
stosujemy w pierwszym trybie warunkowym.
Drugą formę czasownika stosujemy dla czasu Past Simple oraz
drugiego trybu warunkowego - jak w polskim: "Gdybym był, zjadł,
poszedł...".
I na koniec trzecią formę czasownika, poza zastosowaniem w wielu innych czasach oraz stronie biernej, używamy w trzecim trybie warunkowym.
Jaki tryb, taka forma czasownika. Przy czym w trzecim trybie jest o tyle prościej, że
trzecia forma czasownika jest wszędzie - w każdej części zdania.
Aby skonstruować zdanie w trzecim trybie warunkowym, musimy znać czasy Past Perfect i
Present Perfect, z których tworzymy zdanie. Obie części
zdania natomiast możemy zamieniać miejscami, jak w dwóch poprzednich trybach. Zobaczmy schemat:
If + Past Perfect + Present Perfect
If I had seen you I would have given you money.
If I had eaten my breakfast I wouldn't have gone to school hungry.
If I had studied Corean I would have been to Corea many times.
Lub odwrotnie:
I would have given you money if I had seen you.
I wouldn't have gone to school hungry if I had eaten my breakfast.
I would have been to Corea many times if I had studied Corean.
Dlaczego akurat taka konstrukcja? Tłumaczyć to sobie możemy po części tym, że dwie akcje mogły odbyć się w przeszłości - jedna przed drugą.
To pokazuje sens użycia Past Perfect.
"Gdybym uczył się w przeszłości koreańskiego, to bym potem jeździł do Korei wiele razy (ale się
nie uczyłem, więc nie jeździłem).
Natomiast Present Perfect jest tu zbieżny z konstrukcją, której używamy, gdy żałujemy czegoś, co stało się
lub nie stało w przeszłości, np: I should have given her flowers... - Powinienem dać jej kwiaty (ale nie dałem)...
Nie mogliśmy użyć tak po prostu samego "would" w tej części zdania, bo użycie jego samego oznacza, że
czynność się prawdopodobnie nie wydarzy, a więc samo "would" odnosi
się do niezbyt prawdopodobnej teraźniejszości lub przyszłości i dlatego zarezerwowane
jest dla II Conditionala.
Nie znaczy to, że "would" bez operatora "have" nie używa się wraz z III Conditionalem, bo - owszem - używa się, ale w trybie mieszanym, o którym pomówimy w innym
temacie, gdzie to łączymy przypuszczenie na temat przeszłości z aktualnym stanem rzeczy w teraźniejszości.
No i zwróćmy uwagę na fakt, że użycie "would" powoduje, że operator "have" nigdy nie zmienia się na "has" dla III os. l. poj. Zawsze jest
"he would have taken, she would have gone", a w pytaniach
(o których niżej) mamy: "Would he have taken...? Would
she have gone...?"
Pytania w III Conditionalu tworzy się podobnie jak w dwóch pierwszych, czyli na 2 sposoby - zależnie od której części zdania zaczniemy:
If he had gone to Warsaw yesterday would he have seen the President?
or
Would he have seen the President if he had gone to Warsaw yesterday?
Przydaje się też świadomość, że w każdym trybie warunkowym zwykle czujemy się bezpieczniej, gdy zaczniemy zdanie od frazy z "if", bo jest
to zgodne z kolejnością schematu, a schemat jest zgodny z podstawową logiką takiej warunkowej wypowiedzi, która często zaczyna się od
"jeśli", aby od razu było widać warunek. Czy to źle, że mamy tendencję do takiej, a nie innej kolejności? Niekoniecznie. Po prostu dobrze jest
mieć przy okazji świadomość, że tę "odwrotną" kolejność też się przydaje ćwiczyć, bo może akurat w kontekście rozmowy użycie jej będzie bardziej
dosadne lub trafne.
W każdym Conditionalu do czynienia możemy mieć z Continuousem, jako że część historii, "będzie", "byłaby" lub "mogłaby być"
w trakcie dziania się. Zobaczmy zatem przykłady dla III Conditionala:
If I had come to your place at 7 p.m. you wouldn't have been sitting and
watching all those pictures for so long. I would have taken you to the cinema.
If I had been sitting there at the beginning of the film she would have been
sitting next to me for the rest of it, because it was the only free seat left.
If I had met you with the other guys in that pub two days ago we would have been
drinking all night! Unfortunately I had something to do.
If I had been talking to my boss like that he
would have fired me no later than last friday!
If she had been working then for an hour more we would have been
watching the results even yesterday...
Oczywiście dobrze jest pamiętać o czasownikach modalnych (modal verbs), które też mają swoje
zastosowanie w III trybie warunkowym, pomagając sprawniej się nimi posługiwać. Używamy ich w taki sam sposób jak w II Conditionalu.
Przypomnijmy sobie, które czasowniki będą nam tu przydatne:
can - could (mógłbym);
may - might (mógłbym, możliwe, że bym...);
should lub wymienny z nim w tym przypadku ought to (powinienem - czasownik "should"
wywodzi się od "shall", ale jako "should" zwykle traktujemy go jako "powinienem", a nie pochodną czasu przyszłego).
"Could" w Conditionalach oznacza w zasadzie to samo, co "would be able". "Would be able" z kolei zastępuje
kompletnie niepoprawne "XXwould canXX",
którego nie należy używać pod żadnym pozorem! To po prostu solidny błąd.
Pamiętajmy, że "can" nie ma swojej formy dla czasu przyszłego i dlatego używamy "protezy":
"will be able".
Z powyższego "problemu" wynika, że w II, III oraz Mixed Conditionalu używamy albo odpowiednika "will be able": "would be able"
(II Conditional oraz Mixed Conditional), albo "would have been able" (III Conditional).
Odpowiednio dla III trybu warunkowego użyć można także "could have" zamiast
"would have been able" -
tylko już bez dodawania "been"! W zdaniach dotyczących czynności, mówimy o "robieniu czegoś", a nie "byciu kimś/gdzieś".
Czyli np.:
I could have gone...
I could have done it...
I could have drunk...
Widać teraz, że "XXcould have been drunkXX" jest zupełnie inną frazą! W powyższych zdaniach - nie ma
mowy o "been" - "byciu", ale od razu o czynności. Natomiast "niewłasciwy" przykład pod nimi, to fraza m,ówiąca o "byciu" (pijanym).
Słowo "been" potrzebne jest jedynie we frazie "would have been able", bo oznacza ona "być w stanie (coś zrobić)" oraz w zdaniach, gdzie
faktycznie mówimy tylko, że gdzieś lub kimś bylibyśmy:
I could have been there...
I could have been your friend...
I could have been drunk...
Nie zapominajmy o tej różnicy!
O zagadnieniu czasowników modalnych w Conditionalach można poczytać więcej w poprzednich tematach na obecnym
Poziomie Average oraz Poziomie Advanced.
Nie każdy z tych czasowników oczywiście będzie pasował do tego, co chcemy wyrazić. Niemniej pamiętajmy, że
"could", "might" i "should" lub "ought to" (wymienne z "could")
już zawierają w sobie tryb przypuszczający i nie możemy go powielać słowem "would"!
Sprawdźmy sobie zatem ich użyteczność w III Conditionalu:
If I had done this earlier I
would have been able to go with you. (Nie ma "XXwould have couldXX"!)
Gdybym tylko zrobił to wcześniej, to byłbym w stanie/mógłbym pójść z
tobą.
If he had picked me up at 6 I would have been able
to be there at 7. (Też nie ma "XXwill canXX"!)
Gdyby on mnie podrzucił o 6-stej, to mógłbym tam być o 7-dmej.
If I had been able to come earlier I
would have gone with you, no problem! But I couldn't.
Gdybym mógł wpaść wcześniej, to poszedłbym z tobą, nie ma sprawy! Ale nie mogłem. (Jak widać "to be able" nie musi być używany wyłącznie
w drugiej cześci zdania - w końcu "bycie w stanie" ma prawo wystąpić w przeszłości o w domniemaniu już jako warunek "if".)
If I had had time I
should have gone there yesterday for sure!
Gdybym miał miał czas, to powinienem pójść tam wczoraj z pewnością!
If there had been possibility that it might rain I would have taken
an umbrella, don't worry! As you can se it didn't rain at all.
Gdyby istniała możliwość, że mogło padać, to bym zabrał
parasol, spokojnie! Jak widzisz nie padało wcale. (Zauważmy, że "might" również nie musi wyłącznie zastępować "would" i może
wystąpić jeszcze w części warunkowej "if". Tu wyraża po prostu, że "mogło/mogłoby" padać w przeszłości, tworząc warunek wraz z właściwą frazą warunkową
w Past Perfect.)
If it had snowed in the morning I might have gone to Chris.
Gdyby rano padało, wpadłbym do Krzyśka.
If he had been there with me he should have had a gun too.
Gdyby był tam ze mną, to też powinien mieć pistolet.
Warto nadmienić istotną cechę III Conditionala - skróty. Owszem, w II Conditionalu skróty były
na porządku dziennym i użycie "I'd do it" zamiast
"I would do it" nikogo nie dziwi (zostało to opisane w tym temacie), jest naturalne i całkiem wygodne.
W III trybie warunkowym wygląda to trochę inaczej i dość "szokująco" na pierwszy rzut
oka, ale jeśli się przyzwyczaić, to okazuje się, że taka konstrukcja, jak poniżej, też jest całkiem wygodna! I tak też zamiast mówić:
I would have done it if I had known about the problem.
...możemy powiedzieć:
I'd've done it if I had known about the problem.
Poćwiczcie to na głos, wymawiając tę przykładową frazę coraz szybciej. Po jakimś czasie jest ona łatwiejsza od pełnej konstrukcji i
pomaga, a wręcz wymusza bardzo szybką i płynną wymowę, której nie nalezy się przesadnie bać niczym jazdy bez trzymanki i hamulców!
Jak ze wszystkim w uczeniu się płynnego i szybkiego mówienia - najpierw trzeba się przyzwyczaić i wiedzieć z wyprzedzeniem do kilku słów
naprzód instynktownie, co chcemy powiedzieć i jak to powiemy, aby faktycznie używać skrótów. Opisałem to już obszerniej w temacie poświęconym
I oraz II trybowi warunkowemu.
Użycie skrótu, po którym dajemy sobie czas i zastanawiamy
nad kolejnym wyrazem, bo w ogóle mówimy jeszcze dość powoli, niekoniecznie zawsze ma sens i może brzmieć sztucznie. Powstają pauzy, które
brzmią o tyle nienaturalnie, że chwilę wcześniej powiedzieliśmy 2-3 wyrazy naraz za pomocą skracania, a następnie utknęliśmy niepewni dalszego
ciągu. Lepiej wtedy dać sobie czas i powiedzieć każdy
z wyrazów w całości, jednocześnie układając sobie już dalszą wypowiedź w głowie na spokojnie.
Niemniej zachęcam każdego do ćwiczenia skrótów w prostych i coraz trudniejszych wypowiedziach, bo naszym celem przecież jest płynne, instynktowne
używanie całych fraz w danych miejscach zdań i w danych sytuacjach!