Jak napisałem, przedstawioną powyżej wzorcową konstrukcję możemy zamieniać miejscami, ale pamiętając o stosowaniu w odpowiednich miejscach odpowiednich połączeń części zdania oraz innych ważnych wyrazach, które pomagają nam pokazać kolejność oraz stopień dokonania wydarzeń. Oto przykłady, jak można to robić:

Past Perfect + before + Past Simple
I had eaten something before I went to school.

Before + Past Simple + Past Perfect
Before I went to school I had eaten something.

After + Past Perfect + Past Simple
After I had eaten something I went to school.

Past Simple + after + Past Perfect
We signed the documents after we had come to the meeting.

Past Perfect (with "already") + when + Past Simple
They had already robbed the bank when the police came.

When + Past Simple + Past Perfect (with "already")
When the police came they had already robbed the bank

By the time + Past Simple + Past Perfect (with "already")
By the time the police arrived they had already robbed the bank.

Past Simple + Past Perfect
He went out and realised that he had left his car kays at home!

W tym czasie nie musimy podawać kiedy nastąpiła pierwsza lub kolejna akcja - wystarczy, że wiadomo, iż coś miało miejsce przed czymś innym, co też już się zakończyło. Past Simple w tym użyciu także nie musi mieć określenia czasowego - wystarczy nam użycie II formy czasownika, by zasygnalizować, że ta czynność też jest skończona w jakimś domyślnie zakończonym fragmencie przeszłości. Dzieje się tak głównie dlatego, że obie czynności, opisane momenty lub zdarzenia występują razem w jednej wypowiedzi, a łączą je najczęściej odpowiednie do tego wyrazy.

Takich wyrazów, którymi możemy sygnalizować lub tylko wspomagać użycie w zdaniu Past Perfect jest całkiem sporo:

before, after, up to (time), just, by the time, by (time), until, already, ever, never, when, a nawet because...

W miejscu (time) podajemy jakiś konkretny czas: godzinę, porę dnia, roku, miesiąc, opisany szerzej moment w przeszłości itp.

Tutaj trzeba też zauważyć, że "after" używane jest dla Past Perfect tylko jeśli po nim następuje podmiot zdania i dopiero czasownik, np.:

After he had gone out Mary could do her homework in peace.
Po tym jak on poszedł, Mary mogła odrobić pracę domową w spokoju.

Czyli najpierw "on poszedł", a później "mogła odrobić". Gdybyśmy przestawili "after", uzyskalibyśmy odwrotne znaczenie i przy okazji niegramatyczną konstrukcję:

xXHe had gone out after Mary could do her homework in peace.Xx
On wyszedł po tym jak Mary mogła odrobić pracę domową w spokoju.

Angielska konstrukcja powyżej kompletnie nie zgadza się z kolejnością wydarzeń! Widzimy to po kolorach zastosowanych czasów w wersji angielskiej i w tłumaczeniu. Takie zdanie to czysty nonsens w porównaniu z tym, co faktycznie chcieliśmy powiedzieć i z tym jakiego czasu tu użyliśmy! Poprawniejsza wersja (ale wciąż wyrażająca odwrotną czynność niż początkowo chcieliśmy powiedzieć):

He went out after Mary had been able to do her homework in peace.
On wyszedł po tym jak Mary była w stanie odrobić pracę domową w spokoju.

Gramatycznie już się zgadza, ale nie dość, że mamy teraz odwrotną historyjkę, to jeszcze jakąś dziwną: on wyszedł po tym, jak Mary była w stanie odrobić pracę domową, a więc pewnie nieźle razem popili, że wcześniej mogła, a później później już nie była w stanie się uczyć... I nie wiemy też czy ją w końcu odrobiła, czy nie! ;P

Tak też - jeśli po "after" mamy obiekt czynności lub po prostu - dopełnienie, dopiero po nim podmiot oraz wreszcie czasownik, to wówczas następuje już Past Simple:

After his visit Mary could do her homework in peace.
Po jego wizycie Mary mogła odrobić pracę domową w spokoju.

Podobna sprawa jest ze słowem "when". Popatrzmy na przykłady, by lepiej zrozumieć, kiedy stosujemy je z Past Simple, a kiedy i jak z Past Perfect:

When Jason saw her he fell in love.
Gdy Jason ją zobaczył, zakochał się. (Obie akcje wydarzyły się w tym samym czasie w przeszłości - Past Simple).

When Jason had seen her he wanted to take her for dinner.
Gdy Jason ją zobaczył, zachciało mu się zaprosić ją na kolację. (Najpierw ją zobaczył - czynność zakończona wcześniej, co rozumiemy z zastosowania Past Perfect - a potem pomyślał o zaproszeniu jej na kolację.)

When Jason saw her they had already been to a restaurant for dinner.
Gdy Jason ją zobaczył, oboje byli już po kolacji w restauracji. (Pierwsza z akcji odbyła się po drugiej wymienionej w zdaniu.)

W kwestii słowa "before" mamy także pewną ciekawostkę, więc porównajmy konstrukcje i tłumaczenia zdań poniżej:

1. Angela had read about Jason in the newspaper before she saw him.
Angela przeczytała o Jasonie w gazecie zanim go zobaczyła. (Najpierw przeczytała, potem zobaczyła.)

2. Angela saw Jason before she had finished reading about him in the newspaper.
Angela zobaczyła Jasona zanim skończyła czytać o nim w gazecie. (Najpierw go zobaczyła, potem przeczytała artykuł do końca, ale zaczęła czytać wcześniej - przed spotkaniem.)

Widzimy z tego porównania, że:
1. Jeśli czynność po słowie "before" jest tą czasowo najnowszą, to wyrażamy ją w Past Simple.

2. Jeżeli natomiast czynność po słowie "before" zaczęła się i nie została zakończona przed innym wydarzeniem, to używamy dla niej Past Perfect.

To tylko kilka przykładów zgodnych z najbardziej klasyczną konstrukcją. Ale już samo użycie słowa "before" może powodować możliwość użycia tego czasu - bez Past Simple w którejś z części zdania. Zobaczmy:

Before his retirement Steve had never thought about travelling around the world.
Przed emeryturą Steve nigdy nie myślał o podróżowaniu dookoła świata.

Inny przykład, który pokazuje, że zdanie można na "before" nawet zakończyć:

- Had you ever drunk this beer before your trip to Poland?
- Yes, I had drunk it once before. I think it's great!

To wszystko były jak najpoprawniejsze użycia Past Perfect oraz typowych lub mniej typowych (zgodnie ze schematem) konstrukcji. Jak zwykle jednak jest wyjątek od tej reguły, który daje możliwość wyrażenia kolejnych czynności w przeszłości bez użycia Past Perfect. Jest to możliwe wówczas, gdy używamy odpowiednich spójników: before, after, until. Dzięki ich użyciu nie mamy wątpliwości co nastąpiło przed czym i nie musimy tego podkreślać tak dobitną konstrukcją, jak Past Perfect. Wystarczy wymienianie kolejnych akcji za pomocą Past Simple (w nawiasach mamy możliwość powiedzenia tego samego w Past Perfect):

She went home before anybody realised that.
(She had gone home before anybody realised that.)
Poszła do domu zanim ktokolwiek się połapał.

Mary went home after the party finished.
(Mary went home after the party had finished.)
Mary poszła do domu po tym jak impreza się skończyła.

Robert didn't come until everybody went out.
(Robert didn't come until everybody had gone out.)
Robert nie przyszedł dopóki wszyscy nie wyszli.

Widzimy wyraźnie, jak napisałem wcześniej, że dzięki spójnikom ewidentnie widać faktyczną kolejność zdarzeń, choć niekoniecznie pierwsze z nich musiało być na pierwszym miejscu w danym zdaniu. Po co więc dodałem w nawiasach wersje z Past Perfect? Bo można podkreślić tę kolejność zdarzeń w sposób właśnie bardziej widoczny z pomocą odróżniającej się konstrukcji wydarzenia w czasie dalszego. Można, ale nie trzeba. :)

Uwaga! Nie stosujemy takich "sztuczek" ze spójnikiem "when"! Jak udowadniają jeszcze wcześniejsze przykłady, on nie pokazuje nam kolejności wydarzeń!

Po tych wszystkich ekscesach widzimy, że czas Past Perfect nie jest raczej najpopularniejszą konstrukcją w angielskim, aczkolwiek czasem niezbędną. Tam, gdzie nie możemy lub nie chcemy używać spójników ukazujących chronologię zdarzeń i tam, gdzie chcemy tę chronologię podkreślić - użyjemy tego czasu. Ale nie tylko! Jest jeszcze przecież mowa zależna - Reported Speach lub inaczej Indirect Speach - tam używamy Past Perfect dość często. Zamieniamy na niego czasy Past Simple i Present Perfect (dwa najpopularniejsze czasy przeszłe). A przy okazji - na bardzo podobny w konstrukcji i użyciu Past Perfect Continuous zamieniamy Past Continuous i Present Perfect Continuous. Jednak o Past Perfect Continuous pogadamy więcej na innym wykładzie.

Past Perfect jest też bardzo potrzebny do prowadzenia poprawnej narracji. W końcu najczęstszym typem narracji jest taka, którą pisarz prowadzi w czasach przeszłych. A w takim wypadku jak najbardziej będzie musiał ukazywać następstwo zdarzeń w sposób jednoznaczny. I nie chodzi tu tylko o to, że w literaturze język angielski wygląda nieco inaczej niżb w mowie (używa się innych konstrukcji dla wypowiedzi, często nie używa się skrótów itd.). Chodzi o to, że pisarz zapewne nie będzie chciał a nawet mógł nadużywać wspomnianych spójników "wspomagających" następstwo czynności. Bedzie też wielokroć przytaczał choćby czyjeś przemyślenia, a to także wymaga mowy zależnej i częstego używania Past Perfect:

Detective Slate thought that the girl had told him everything, so he left her alone.

Przytaczamy myśl bohatera (zupełnie jakby to była wypowiedź, więc z Past Simple przytoczoną myśl zamieniamy na Past Perfect). Różnica jest taka, że zwykle piszemy "said" zamiast "thought". I widzimy przy okazji, że pomyślał po rozmowie z dziewczyną, choć nie używamy "after". Mamy tu jakby podwójną konieczność użycia Past Perfect: mowa zależna i kolejność wydarzeń pokazana za pomocą użycia odpowiednich czasów.

Wróć do wyboru sekcji

Pytania, jak zwykle, albo zaczynamy od operatora - "had", albo od zaimka pytającego (who, where, what itp.), za którym wstawiamy operator. Pytanie możemy też zacząć od Past Simple. Pamiętamy też, że z takimi wyrazami, jak "before", "after", "until" możemy całość stworzyć na bazie wyłącznie czasu Past Simple - jeśli tylko dzięki tym wyrazom widać wyraźnie kolejność czynności!

Pytania zaczynające się od operatora:

Had I told you about the incident before we met?

Had she been there with you until James arrived?

Had it already rained when you got to the shelter?

Had he made it and than received the money?

Had they just stolen your car when you came back home?

Did you see this man after he had commited the crime?

Did the police come when they had robbed the bank?

Pytania zaczynające się od zaimka pytającego:

What had you done before you came here?

Who had he already spoken to until we started our lunch?

How often had they been there before we discovered this place?

Where were you after he had left the company?

How did it change your life when you had moved in to Atwood?

Why did you eat everything when we had gone?

Who did you speak to after he had left?

What did he do when he realised that he had forgotten the documents?

Co ciekawe - raczej co najmniej dziwnie jest używać zaimka pytającego "when" w Past Perfect, bo używając go, spodziewamy się zapewne konkretnej odpowiedzi na temat czasu jakiegoś zdarzenia, a to już raczej domena Past Simple. Zapewne też w takim pytaniu (i w odpowiedzi na nie) użyjemy słów "before", "after", "until" lub w inny sposób wyraźnie podamy kiedy coś miało się stać. Sprawdźmy na przykładach:

- When did you see me for the first time before we met?
- I saw you two days before we met.

- Kiedy mnie widziałeś po raz pierwszy zanim się spotkaliśmy?
- Widziałem cię dwa dni przed tym, jak się spotkaliśmy.

Widać tu ewidentne następstwo czasowe za pomocą "before", a nawet mamy precyzowanie - "dwa dni przed spotkaniem", co pozwala nam myśleć, że komplikowanie sobie życia Past Perfectem w takim zdaniu nie jest konieczne. Wręcz czujemy "wewnętrzne fuj" na samą myśl o użyciu takiej konstrukcji:

- When had you seen me for the first time before we met?
- I had seen you two days before we met.

Może w świetle gramatycznego użycia Past Perfect jest to logiczne i normalne, ale kto czegoś takiego używa? :) Po to jest już sam wyjątek z odpowiedznimi spójnikami, pokazującymi kolejność, żeby nie brnąć w takie koszmarki.

Pytania o "częstotliwość" jakichś zdarzeń zawierać przede wszystkim będą wspomniane już słowo "ever". Jak i w zdaniach twierdzących (bardzo rzadko), tak w pytaniach - wstawiamy je przed główny czasownik:

Had you ever seen this guy before we met?

Had she ever shot enyone before they arrested her?

Had it ever been so hot before our arrival?

Można też jednak zadać pytanie przy pomocy słowa "always" lub "often", jakby z góry "narzucając" częstotliwość (gdzie "often" stawiamy zwykle pod koniec zdania, a w każdym razie za konstrukcję operatora i czasownika - nie tylko w tym czasie):

Had you always been so fat before you started your diet?

had she always been able to paint so well until the first exhibition?

Had they always lived in such conditions up to the moment when they moved to New York?

Had you done it often before the last trial?

Had your car got broken often the last month before I repaired it?

W podobną konstrukcję, jak "always", wpisuje się słowo "already":

Had you already eaten supper before they arrived?

Natomiast, co ciekawe, niezbyt nam tu pasuje zadawanie pytania ze słowem "seldom". W języku polskim też brzmi to co najmniej dziwacznie. Porównajmy takie zwykłe pytania:

Czy kiedykolwiek tu bywałeś zanim przyszliśmy tu razem?

Czy zawsze tu bywałeś zanim przyszliśmy tu razem?

Czy bywałeś tu często zanim przyszliśmy tu razem?

Czy bywałeś tu rzadko zanim przyszliśmy tu razem?

Ostatnie ze zdań brzmi strasznie nienaturalnie jako "czyste", pozbawione jakiegoś kontekstu pytanie - zadane ot tak sobie. Narzuca z góry sytuację, w której jakby domyślamy się już, że ktoś bywał gdzieś rzadko. W wypadku "often" nie brzmiało to tak jednoznacznie z jakiegoś powodu. Dlatego normalnie raczej pytamy "jak często?", a nie "czy rzadko?". To jakby w angielskim spytać:

XxHad you seldom been here before we came here together?xX

zamiast

Had you ever / always been here before we came here together?

albo

How often had you been here before we came here together?

Pierwsze zdanie, jako "klasyczne" pytanie, bez jakiegoś nietypowego kontekstu brzmi wręcz głupio.

Wróć do wyboru sekcji

Zdania przeczące tworzymy dodając tylko "not" i zwykle skracając z operatorem do "hadn't" lub "didn't, wasn't, weren't", jeśli przeczenie jest "po stronie" Past Simple:

I hadn't met this guy for years before that party!

You hadn't seen me really upset until she made me so angry...

He hadn't taken anything from me by the time he left.

It didn't rain after we had arrived to the restaurant.

They weren't happy when they realised that he they had been robbed!

W powyższym zdaniu mamy do czynienia ze stroną bierną - "they had been robbed" i dlatego faktycznym czasownikiem w Past Perfect jest "to be", czyli "had been". Czasownik "robbed" jest w trzeciej formie nie dlatego, że tego wymaga Past Perfect, ale dlatego, że zawsze wymaga tego strona bierna. Zresztą w tej części zdania mowa jest o "byciu" obrabowanym, a nie o "czynności" rabowania - "be", a nie "do", więc "rabowania" nie bierzemy w ogóle pod uwagę, jako czasownika - to jest imiesłów. Opisuje tu stan, w jakim podmiot się znalazł - "został obrabowany".

Słowa określające częstotliwość znów stawiamy przed głównym czasownikiem, choć wyjatkiem jest tu słowo "yet", które zwykle najlepiej pasuje na końcu zdania lub jego "pełnego" elementu, gdzie mamy podmiot (główny rzeczownik danej frazy) i orzeczenie (czasownik nie będący jedynie operatorem):

I hadn't met that guy yet when you saw me.

Pozostałe przypadki przeczeń tego typou zwykle wyglądają tak:

I'd never seen anything like this until you showed me the experiment!

He'd never been so angry up to yesterday when he saw this e-mail.

My uncle had never been late before the last time.

We had never seen a terrorist attack until "09.11".

Również w przypadku takich przeczeń można posłużyć się słowami "always" lub "often" (gdzie znów "often" stawiamy najczęściej pod koniec zdania lub frazy mogącej być kompletnym zdaniem):

I hadn't always been so happy before I married her.

She hdn't always taken her health problems seriously until she went to hospital.

He hadn't thought about it often before the journey and now he's got problems...

Podobnie jak z "often" wygląda przeczenie z "yet", który to wyraz też o dziwo stawiamy pod koniec zdania (mimo, że zazwyczaj odpowiadamy na pytanie zadane z pomocą "already", które idzie przed czasownik):

- Had they already robbed the bank when the police arrived?
- No, they hadn't robbed it yet.

Pamiętajmy też przy okazji przykładów, że skracanie nie jest przymusowe. Po prostu pomaga ono w szybkim i płynnym mówieniu, który to efekt potęguje się im szybciej i płynniej właśnie mówimy. Skracanie może czasem brzmieć lepiej i dzięki niemu nie blokujemy się na zbyt wielu następujących po sobie wyrazach, które, jako operatory, nic w naszym języku nie znaczą i mamy tendencje do zacinania na nich, pomijania ich lub mylenia. Skracając operator, nie gubimy go i nie zmieniamy w coś dziwnego. Zwykle też szybciej "wskoczy" nam na język - z przyzwyczajenia - odpowiednia forma czasownika.

W wypadku Past Perfect należy też pamiętać, że jest to czas mniej używany - z pewnością mniej używany niż drugi trub warunkowy, w którym "would" skracamy także do samego "I'd, you'd...". Dlatego też zwykle nie przepadamy za podobnym skracaniem Past Perfect. Wprawdzie z konstrukcji omawiany czas i wspomniany tryb warunkowy nie są do siebie zbyt podobne, jednak identyczny skrót "'d" dla dwóch różnych operatorów nie napawa entuzjazmem do jego używania...

Jeśli skracanie nie brzmi nam dobrze, to go nie stosujemy, np.:

She had seen him before...
She'd seen him before...

W tym przypadku można wymawianą frazę wręcz pomylić z "Should see him", a w każdym razie brzmi to już bełkotliwie. Chociaż niektórzy i z tego skorzystają - po prostu wypowiedzą jeden krótki dźwięk w miejscu łączenia, żeby jeszcze bardziej zaoszczędzić czas, choć tu już zaczyna się mówienie, które ciężko jest zrozumieć obcokrajowcom spodziewającym się "pełniejszych" wyrazów. Stąd m. in. tak ważnym jest, żeby lektor na zajęciach mówił naprawdę szybko i przyzwyczajał nas do takich sytuacji.

Ale też, jeśli chcemy coś podkreślić, to wówczas będziemy raczej mówili całymi wyrazami, unikając skrótów - np. podczas sprzeczki, przecząc czyimś zarzutom:

It's not true! I had been here before you even knew about this place!

Mówiąc w ten sposób, mamy lepszą możliwość położenia silnego akcentu i tym samym podkreślenia operatora "had". A przecież to właśnie operatorami przeczymy lub potwierdzamy, jeśli nie chcemy mówić czegoś pełnym zdaniem. Wówczas operator także staje się bardzo ważny, bo jest w ogóle niemalże całą naszą wypowiedzią! ;) O tym nieco niżej.

Warto zauważyć, że pytania i przeczenia, jak w każdym czasie, można łączyć, kiedy np. chcemy upewnić się co do jakiejś sytuacji:

Hadn't she been at home before you arrived?

Czyż nie była ona w domu zanim przyjechałeś?

Hadn't we been happy together until you left?

Prawda, że byliśmy szczęśliwi razem zanim odszedłeś?

Didn't I tell you to get me the money on time after you had borrowed it?

A nie mówiłem ci, że masz mi przynieść kasę na czas po tym, jak ją pożyczyłeś?

Hadn't he already done it when you spoke to him?

A nie zrobił już tego, gdy z nim rozmiawiałeś?

Odpowiadać na wszelkie pytania, które nie zaczynają się od zaimków pytających (what, where, when itp., bo tam nie wystarczy tylko przytaknąć lub zaprzeczyć) w Past Perfect możemy krótko w taki sposób, o czym już wpsominałem:

Yes, he had.

Yes, she had.

Yes, we had.

No, we hadn't.

No, he hadn't.

No, they hadn't.

Stosujemy te tzw. "short answers" bez względu na to czy pytano nas o "bycie", czy "robienie" - Had you been..., Had he been..., Had you done..., Had she spoken...

Wróć do wyboru sekcji